اَمَدانه(آمادی) یا همدان

در آثار تاریخی برای شهر همدان نام‌های بسیاری ارائه شده‌است، در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

همدان از شهرهای کهن ایران است و نام آن برای نخستین بار به نام اَمَدانه یا آمادی در کتیبهٔ تیگلت پیلسر یکم (۱۱۰۰ پیش از میلاد) پادشاه آشور آمده‌است. این شهر پایتخت پادشاهان ماد بوده و در دوران‌های هخامنشی و اشکانی پایتخت تابستانی آنان بوده‌است.

هگمتانه یا هنگمتانه که به معنی محل تجمع می‌باشد ترکیبی است از دو واژهٔ هنگ به معنی جا و متا به معنی تجمع. در یونانی اکباتان در پارس هگمتانه است.

استان همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران، در غرب کشور قرار گرفته است. این استان از شمال با استانهای زنجان و قزوین،از جنوب با استان لرستان، از شرق با استان مرکزی و از غرب با استانهای کردستان و کرمانشاه همسایه است. همدان با وجود انواع جاذبه های مذهبی، طبیعی و تاریخی، گروههای مختلف مردم را با هر نوع سلیقه ای به خود جذب میکند.  مرکز این استان شهر همدان است که در زمان مادها بنا شده است و در آن زمان به نام هگمتانه معروف بود و پایتخت ایران به شمار می‌رفت. از دیگر شهر‌های بزرگ این استان می‌توان به ملایر، نهاوند و تویسرکان اشاره کرد. این استان با مساحت ۱۹۴۹۳ متر مربع، دارای جمعیتی در حدود ۱،۷۵۰،۰۰۰ است.

غار علیصدر

غار علیصدر تنها غار تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است. علیصدر همچنین بزرگ‌ترین غار آبی جهان می‌باشد.  این غار در فاصله 75 کیلومتری شمال غربی همدان در کوههای زاگرس در ارتفاع 1980 متر از سطح دریا واقع شده‌است. غار آبی علیصدر در ارتفاعات ساری قیه نزدیک روستای علی‌صدر شهرستان کبودراهنگ در استان همدان تشکیل شده‌است.محوطه غار دالان‌های پیچ در پیچ و دهلیزهای متعددی دارد. از مجموعه رشته آبها، دریاچه بزرگی در درون غار بوجود آمده و از این رو نفوذ به ژرفای غار تنها با قایق میسر است.

علت نامگذاری غار علیصدر :
همانگونه که گفته شد، اهالی روستا از این غار بعنوان مخزن و سد استفاده می‌کرده‌اند.
از طرف دیگر، در بنچاقها و اسناد روستا، نام ده «علی سد»، ولی در شناسنامه های اهالی، «علی سرد» ذکر شده. در زمان احداث جاده برای روستا در سال 1350، پیمانکار مجری در تابلوی راهنمای پروژه نام جاده را علیصدر نوشت و از آن زمان به بعد، این نام برای روستا و غار مصطلح شد.

برنامه گردشگری در غار علیصدر :
آنچه غار علی‌صدر را از سایر غارهای آبی جهان متمایز می‌کند، سهولت استفاده از کانالهای آبی درون آن است که به سبب وسعت آن به‌راحتی می‌توان در آن طی مسیر کرده و با قایق‌های معمولی از درون آنها گذشت.
حدودا 2 کیلومتر از غار برای بازدید آماده شده که در حالت عادی و غیر شلوغ بین 1.5 تا 2 ساعت بازدید از غار زمان می برد. طبق گفته راهنمای غار 12 کیلومتر و منابع دیگر 16 کیلومتر از غار کاوش شده است، در ابتدای ورود به دالانی طولانی در سمت راست وارد می شوید و پس از پیچیدن در دالان به محل سوار شدن به قایق ها میرسید.
قایق اول پایی است و الباقی پشت سر پلاستیکی و متصل به قایق اول که اگر بخواهید حتی می توانید در قایق اول بنشیند ولی باید انرژی خود را برای پا زدن و کشیدن بقیه یگذارید.
بعد از گذر از دالان ها و طی مسافت حدودا 15 تا 20 دقیقه ای، در محلی از قایق باید پیاده شوید و در غار پیاده روی کنید و در قسمتی باید از 118 پله به سمت بالا و بعد حدودا 130 پله به سمت پایین ادامه مسیر دهید.
در این قسمت و در طی مسیر قندیل های جالبی به شکل های سوزنی، گل کلم، چتری، مثل فالوده یا رشته دیدن خواهید کرد. طبق گفته های راهنما دمای آب و هوای غار همواره در زمستان و تابستان ثابت و هوا 16 درجه و آب 12 درجه بالای صفر است. شاید این دلیلی بوده است که انسانهای اولیه غار را جهت زندگی انتخاب میکردند.
در بالای پله ها استلاگمیتی به ارتفاع 5 متر وجود دارد که بسیار جالب است. در برخی جاها ازسقف غار سنگ های بزرگی کنده شده است. در قسمت بعدی و زیر قندیل های به شکل فالوده عمق غار حدودا 130 متر زیر زمین است، ولی جریان هوا از روزنه ها برقرار است .
جلبک ها در غار تنها موجودات زنده هستند و موجود زنده دیگری مثل خفاش وجود ندارد، غار در تمام طول سال باز است و در بهار احتمال خیس شدن غار زیاد است.

راه رسیدن به غار علیصدر :
غار علیصدر در مجاورت روستای علیصدر واقع شده است. برای رسیدن به روستای علیصدر میبایستی از روستای گل تپه عبور کنید. این روستا در فاصله تقریبی 60کیلومتری همدان قرار گرفته است. اگر از تهران قصد رفتن به غار علیصدر را دارید چه از مسیر ساوه و چه از مسیر قزوین پس از قرارگرفتن در جاده همدان میتوانید از شهر کبودرآهنگ به سمت روستای گل تپه بروید.
بعد از رسیدن به روستای گل تپه مسیر روستای علیصدر را دنبال کنید تا پس از طی 10 کیلومتر به روستای علیصدر برسید.
قبل از ورودی روستا محوطه بزرگی وجود داردکه در گوشه ای از آن باجه فروش بلیت برای بازدید از غار علیصدر قرار دارد.

ساعات بازدید غار علیصدر :

شش ماهه اول سال : 8 الی 19

شش ماهه دوم سال: 8 الی 16

آرامگاه بوعلی سینا همدان

آرامگاه شیخ الرئیس بوعلی سینا یا آرامگاه بوعلی سینا بنای یادبود شیخ‌الرئیس ابن سینا فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی است که در میدان بوعلی سینا در مرکز شهرهمدان واقع شده‌است.
بنای ابتدایی این آرامگاه در زمان قاجاریه ساخته شد. در سال ۱۳۳۰ انجمن آثار ملی ایران به مناسبت هزارمین سالروز تولد ابوعلی سینا تصمیم به تجدید بنای آن گرفت. طرح ونقشه بنای فعلی توسط مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری قرنی که بوعلی سینا در آن می زیسته از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخ دار اسلامی یعنی برج گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس اقتباس شده است.

علت وجود 12 ستون آرامگاه بوعلی سینا :

آرامگاه طبیب‌الاطبا را از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخ‌دار دوره اسلامی در ایران، به مانند گنبد قابوس ساخته‌اند، اما این دو کمی با هم تفاوت دارند. آرامگاه بوعلی نصف بنای گنبد قابوس است و از طرفی آن بنا هیچ منفذی از پایین تا بالا ندارد. ولی این بنا ۱۲ ستون دارد که نشان‌دهنده ۱۲ رشته دانشی است که ابن سینا بر آن‌ها احاطه داشته است.

مجموعه تفریحی گردشگری گنجنامه همدان
تفرجگاه گنجنامه همدان یا به قولی دهکده تفریحی گردشگری گنجنامه همدان از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است. بخشهایی که گاه تاریخی باستانی در پشت خود دارند و همچنین بخشهایی که در جهت رفاه و تفریح گردشگران و علاقمندان ایجاد شده است.

سنگ نبشته های گنج نامه 

سنگ‌نبشته‌های گنج‌نامه، نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشای هخامنشی است که بر دل یکی از صخره‌های کوه الوند در فاصله ۵ کیلومتری جنوب غرب همدان و در انتهای درهٔ عباس‌آباد حکاکی شده‌است.
کتیبه‌ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان‌های پارسی باستان،بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده‌اند. متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته‌است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی متر دارد. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی در ستون سوم قراردارد.
این کتیبه‌ها از دیرباز نام‌های گوناگونی را بر خود گرفته‌است، از جمله، سنگ نبشته، نبشت خدایان، دادمهان یا دادبهان، تنبابر، کتیبه‌های الوند، جنگ نامه و گنجنامه، که دو نام جنگ نامه و گنجنامه در سده‌های اخیر بیشتر کاربرد داشته است.
در خصوص وجه تسمیه گنجنامه می‌توان گفت: گنجنامه در زبان پارسی به معنای حکایت و داستان گنج است و عموم مردم را تصور بر این بوده‌ است که راز گنجی نهان را در این کتیبه‌ها نگاشته‌اند و به نظر می‌رسد واژهٔ جنگ نامه نیز تحت تاثیر ذهنیتی که از جنگ و جنگاوری شاهان گذشته در سر مردم بوده، یا با جایگزینی عامیانه کلمه جنگ بجای گنج بوجود آمده باشد.
سنگ نبشته‌های باستانی گنجنامه در جنوب غربی همدان به فاصله پنج کیلومتری محل فعلی شهر، در انتهای دره سرسبز و خرم عباس آباد و در ابتدای مسیر جاده‌ای که همدان را به تویسرکان و غرب کشور مرتبط می‌سازد و روی یکی از صخره‌های الوند واقع شده‌است.
از آنجا که این مسیر در عهد هخامنشیان یکی از شعبات اصلی راه باستانی شاهی بوده که از دامنه الوند، هگمتانه یعنی پایتخت تابستانی هخامنشیان را به بابِل در مرکز میانرودان مرتبط می‌ساخت، از راه‌های پر رفت و آمد و امن دوران باستان به شمار می‌رفت.
بعلاوه این راه به جهت ختم به بابِل، راه مقدسی نیز محسوب می‌شد. به همین دلیل مکان مناسبی بود تا شاهان این دودمان با ایجاد سنگ نگاشته، باورها و اندیشه‌های پاکشان و همچنین بزرگی و عظمت نیاکان خود را به رهگذران گوشزد نمایند.

مجموعه تله کابین گنجنامه 

مجموعه تفریحی، توریستی و ورزشی تله کابین گنجنامه همدان در میدان گنجنامه و در 5 کیلومتری شهر همدان و در مجاورت کتیبه‌های کهن و آبشار گنجنامه واقع شده است.
تله‌کابین گنج‌نامه وسیله‌ای برای عزیمت به ارتفاعات کوهستانی قله‌ای است که این روزها به «عروس کوه‌های ایران» معرف حضور همگان بوده و بدون تردید زیبایی‌های نهفته در دل رشته کوه الوند از جمله طبیعت دلربا، کوه‌ها و صخره‌های بلند و آبشار زیبای گنج‌نامه، جذابیت‌های گردشگری منحصر به فردی را فراهم ساخته است.

آب و هوای مطبوع کوهستان، دره فرح بخش الوند و چشم انداز زیبای دشت میشان جذابیتی را پدید آورده که گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب می نماید.
این پروژه عظیم تحولی عظیم در در گردشگری ایران است که تمامی امکانات یک گردشگر، اعم از تفریحی، ورزشی، اقامتی و حتی آموزشی را فراهم می کند.
امکانات خاص هیجان انگیز ورزشی نظیر سکوی پرش بانجی جامپینگ، کابل پرواز تیرول، دیواره سنگ نوردی، پیست تریال، تعادل هوایی(رنجر)، سالن بولینگ، پیست اسکی، پیست سورتمه سواری و … به همراه امکانات و خدمات ویژه تفریحی شامل شهربازی سرپوشیده، باغ گیاهان، راه اندازی غرفه های صنایع دستی، پوشاک، عرقیجات، محصولات فرهنگی، آتلیه عکاسی، رستورانهای سنتی و فرنگی و پارکینگ‌های روباز و سر پوشیده قابلیت حضور گردشگران را در بهترین شکل فراهم نموده است تا گردشگران ساعاتی طولانی و حتی چند روز از ایام سفر خود را در این دهکده در کنار الوند، کوه همیشه سرفراز بگذرانند.

غار آکواریوم

آغاز پروژه غار آکواریوم گنج نامه در سال 1390 توسط گروه  مشترکی از مهندسان و پیمانکاران ایرانی و خارجی با هدف خلق محیطی متفاوت و به منظور جذب هرچه بیشتر گردشگر و محیا کردن محلی برای تحقیقات و ارتقا سطح اموزش و با تلفیق دو عنصر متفاوت، صخره و کوهستان با اعماق آبهای دریا و با الهام از غار علیصدر شروع به طراحی گردید.

برخی از مشخصات فنی این مجموعه : مساحتی بالغ بر 1000 متر مربع و ارتفاع متغیر 2.5 تا 15 متر. ظرفیت 85000 لیتر در سالن اصلی و دارای 21 آکواریوم آب شور و شیرین با ابعاد متغیر 1*1 تا 2*2 متر میباشد. دارای آکواریوم  نگهداری سفره ماهی و ستاره دریایی همچنین آکواریومهای پلنت به ابعاد 3*2  که در نوع خود بی نظیر است همچنین محوطه نگهداری مجموعه ای از بهترین نمونه های نادر زیست محیطی و خزندگان سراسر جهان در طبقه دوم غار.

کل مسیر بازدید از این غار در سه سالن اصلی با راهرو هایی دارای مه و باران مصنوعی با رایحه های مربوطه میباشد و حال و هوای کاملا متفاوت بدون اطلاع بازدید کننده از قسمت بعدی به مخاطب میدهد.

آرامگاه بابا طاهر

رامگاه بابا طاهر عریان مربوط به دوره معاصر است و برفراز تپه ای در شمال غربی شهر همدان در میدان باباطاهر واقع شده است.
باباطاهر که حدوداً در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می زیسته، از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است.
برج آرامگاه باباطاهر بر قاعده‌ای هشت ضلعی واقع شده که ارتفاع آن از سطح فوقانی تپه ‪ ۲۰/۳۵‬متر و از کف خیابان ‪ ۲۵/۳۰‬متر می‌باشد.
ستون های هشت گانه برج، قطعه سنگ مزار، کف و پله‌های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری شده است.
نما و فرش بنای آرامگاه باباطاهر همدان از سنگ است و در داخل آن کتیبه‌ هایی از کاشی وجود دارد.
در محوطه داخلی این ارامگاه ۲۴ دو بیتی بر روی ۲۴ قطعه سنگ زیبا حک شده و در قسمت پایین اطراف محوطه داخلی مزار نصب شده است.
بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌ داده‌اند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده است.
او یکی از مشهورترین دو بیتی سرایان ایرانی است که گذشت زمان نتوانسته دو بیتی های شور انگیزش را که با لهجه لری سروده شده است، از یادها بزداید. از بابا طاهر علاوه بر دوبیتی ها، آثار ادبی دیگری نیز به جا مانده است که از آن جمله می توان به دو قطعه، چند غزل، مجموعه کلمات قصار عربی و کتابی به نام “سرانجام” اشاره نمود.