جزیره سرخ هرمز

هُرمُز جزیره ای بیضی‌شکل و گنبدی نمکی در خلیج فارس و در ۸ کیلومتری بندرعباس است. این جزیره را به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگه هرمز، کلید خلیج فارس می‌دانند. همین موقعیت است که آن را در طول تاریخ، از نظر راهبردی و بازرگانی از اهمیت خاصی برخوردار ساخته‌است.

تاریخچه

هرمز نام بندری معتبر در مصب رود میناب با خلیج فارس بوده‌است. شهر میناب کنونی بر روی خرابه‌های این بندر ساخته شده‌است. هرمز قدیم در اوایل عهد مغول تجارت پر رونقی داشته‌است. با هجوم مغولان در حدود سال ۷۰۰ هجری، مردم شهر هرمز ابتدا به جزیره قشم و سپس به جزیره هرمز که در آن زمان زرون (معرب آن جرون که بعدها نام بندری در محل بندرعباس کنونی شد و به تلفظ پرتغالی بندر گمبرون خوانده شد) نام داشت کوچ نمودند و شهری در آن بنا کردند و نام آن را به یاد شهر قدیم خود هرمز گزاردند.

به تدریج و طی قرون بعد این شهر نام خود را به همه جزیره داد و بندر جرون (گمبرون بعدی) نام خود را از آن وام گرفت. عظمت شهر و جزیره هرمز به قدری شد که دو قرن بعد و تا زمانی که توسط پرتغالیها اشغال شد مرکز ولایات خلیج فارس از جمله بحرین بوده‌است.

شاه عباس در سال ۱۶۲۲ میلادی جزیره هرمز و سواحل جنوبی ایران در خلیج فارس را از اشغال پرتغالی‌ها خارج ساخت و شهرهای هرمز و گمبرون را تخریب نمود و بندر عباس فعلی را بر خرابه‌های گمبرون استوار کرد. هرمز امروز به هیچ عنوان رونق گذشته را ندارد.

کوه های خوراکی هرمز

در مسیر دریایی قشم به جزیره هرمز کوههایی به رنگ زرد، سفید و قرمز دیده می‌شود. در میان این کوه‌ها، کوه قرمز رنگی وجود دارد که خاکش خوراکی است و مردم محلی از خاک سرخ آن به عنوان ادویه در طبخ ماهی و نان و تهیه ترشی، مربا و سُس استفاده می‌کنند.

مردم محلی این کوه را «گِلَک» می‌نامند و خاک سرخ آن را مانند نمک در تهیه انواع غذاها مصرف می‌کنند. این کوه با ارتفاع تقریبی ۲۰۰ متر در جنوب جزیره هرمز قرار گرفته و از خاک آن در صنایع سرامیک سازی و رنگسازی نیز استفاده می‌شود.

ویژگی ها

سطح جزیره هرمز را طبقات رسوبی و آتشفشانی تشکیل داده است. طبقات نمکی نیز به صورت تپه‌هایی قسمت اعظم جزیره را پوشانده‌اند و اغلب از جنس نمک خوراکی هستند. بلندترین نقطه آن ۱۸۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگ‌ترین قطر آن هشت کیلومتر است.

استخراج و صدور خاک سرخ جزیره هرمز یکی از مهم‌ترین منابع درآمد اهالی است. نمک آبی و سنگ لاشه از دیگر معادن این جزیره است. شهر هرمز مرکز جزیره هرمز است. این جزیره آب شیرین ندارد و آب آشامیدنی آن از بندرعباس تأمین می‌شود.

جزیره هرمز در میان زمین شناسان به علت این که از انواع خاک‌های مختلف تشکیل شده و تنوع بالایی دارد به بهشت زمین‌شناسی مشهور شده‌است. جزیرهٔ هرمز شامل تپه و کوههای آتشفشانی و نمکی است بلندترین نقطهٔ آن ۲۱۰ متر ارتفاع دارد، اطراف آن را جلگه های پست و همواری پوشانده‌است و معادن خاک سرخ و نمک سفید آن شهرت فراوانی دارد.

هفتمین فرش خاکی جزیره هرمز رونمایی شد

به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز هفتمین فرش خاکی جزیره هرمز ۲۸ اسفند رونمایی شد.

‌به گزارش ایسنا،‌ مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان گفت: این فرش خاکی در ابعاد هزار و ۳۰۰ متر مربع و با ۱۲ نوع خاک رنگی جزیره هرمز ساخته شده است.

علیرضا درویش‌نژاد افزود: هفتمین فرش خاکی جزیره هرمز را مهدی درویشی از هنرمندان خود جزیره طراحی کرده و با همکاری ۵۰ نفر از بومیان آن را ساخته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: در این فرش به نشانه‌های نوروز، افسانه‌های دریایی جزیره هرمز و روایت‌ها و قصه‌های قدیم مردم جزیره اشاره شده است.

به گزارش ایسنا، در مسیر دریایی قشم به جزیره هرمز کوه‌هایی به رنگ زرد، سفید و قرمز دیده می‌شود‌.

قلعه پرتغالی ها

در سال ۹۰۹ دریانورد پرتغالی آلفونسو د آلبوکرک که به مستعمرات پرتغال در آسیا سفر کرده بود بر حسب اتفاق گذرش به خلیج فارس افتاد و با آن نواحی آشنایی پیدا نمود و بلافاصله با حضور در دربار مانوئل پادشاه پرتغال طرح خود برای اشغال جزایر خلیج فارس را ارائه نمود و به تصویب رساند. او در سال ۹۱۲ به خلیج فارس بازگشت و پس از کشتار و وحشیگری فراوان موفق به فتح هرمز در سال ۹۱۳ گردید و قلعه‌ای در جزیره هرمز ساخت.

مردم هرمز در طول سالهای اشغال مکرراً سر به شورش برداشتند که مهم‌ترین این شورش‌ها مربوط به سال‌های 919 خورشیدی، 925 شمسی، 928 شمسی و 957 شمسی بوده‌اند. جزیره در سال ۱۰۳۱ توسط یکی از امرای شاه عباس به نام  امام قلی خان از اشغال خارج و آزاد گردید. هم اکنون آثار و خرابه‌های ابنیه و قلعه پرتغالی ها و توپهای آن در شمال جزیره در نزدیکی آبادی‌های فعلی دیده می‌شود.

فتح هرمز و حاکمیت بر کل خلیج فارس

21 آوریل سال ۱۶۲۲ سپاه ایران جزیره هرمز را از پرتغالی‌ها باز پس گرفت. انگلیسی‌ها نیز ۴ کشتی خود را با خدمه فنی در اختیار ارتش امام قلی خان گذاشتند. آلبوکرک (پرتغالی) اعتقاد داشت هرکشوری که سه نقطه مالاگا- عدن و هرمز را در اختیار داشته باشد بر تجارت دنیا حاکم خواهد بود. اهمیت هرمز آنقدر بود که استعمارگران انگلیسی را نیز به طمع انداخته بود. سپاه ایران به دلیل شکایت‌های ایرانیان گمرون قصد تنبیه پرتغالی‌ها در خلیج فارس کرد و نه تنها جزیره هرمز را آزاد ساخت بلکه پرتغالیها را تا مومباسا در کنیا مجبور به عقب‌نشینی کرد؛ و این مقدمه‌ای برای شکست‌های پی در پی پرتغال در شرق آفریقا. شد و با حمایت شاه ایران، امام مسقط موفق شد قلعه عظیم ممباسا را در جنگ خونینی که به جنگ صلیبی ممباسا معروف است تصرف کند. ایران تا سال ۱۸۲۰ پرچمدار تمام خلیج فارس و دریای عمان و بحر فارس شد. انگلیسی ها که از شکست پرتغال خرسند بودندو به قدرت ایران اعتراف داشتندوایران را تنها رقیب قدرتمند عثمانی‌ها می‌دانستند. حتی در عهدنامه مجمل ۱۸۰۹ و عهدنامه مفصل ۱۸۱۲ مجمل و مفصل زمانی که انگلیس به عنوان ابرقدرت جهان ظهور می‌کرد حاکمیت ایران را بر کل خلیج فارس به رسمیت شناخت.

املای آن هرمز یا برگرفته از کلمات خورموز یا خورموغ به معنی لنگرگاه و بندر ایالت موغستان (میناب) بوده‌است که به واسطه کثرت استفاده از غلط مشهور امروزه هرمز خوانده می‌شود.

خواجه حافظ شیرازی گفته است:

شاه هرموزم ندید و بی سخن صد لطف کرد

شاه یزدم دید و مدحش گفتم و هیچم نداد

گشتی دور جزیره؛ دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی

جزیره هرمز، همین کوچکی‌اش خود تبدیل به جذابیتش شده است، جاده ساحلی، از همان‌جا که از قایق پیاده می‌شوید آغاز می‌شود و با حدود 3 ساعت پیاده‌روی دوباره به همان جای آغاز بر خواهید گشت، یکی از تفریح‌های مسافران هرمز همین است که جاده ساحلی جزیره را بپیمایند. برخی پای پیاده را دوست دارند و برخی دوچرخه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز تعدادی دوچرخه کرایه‌ای برای همین منظور در نظر گرفته است که گردشگران بتوانند پا به رکاب دور تا دور جزیره را بپیمایند، گردش و تفریح و ورزش، رهایی از فشار و اضطراب، فراموشی همه آنچه که دوست نداریم جریان داشته باشد همه رویاهایی می‌شوند که رکاب را جان می‌بخشند و به پیش می‌روید؛ بنابراین اگر اهل دوچرخه نیز هستید و یا حتی هم‌اکنون دوچرخه‌سوار نیستید، به بهانه روزهای کودکی می‌توانید در ساحل هرمز پا به رکاب شوید.

ساحل‌ و پرندگان

هرمز به جهت تنوع ساحلی نیز قابل توجه است، ترکیبی است از ساحل‌های ماسه‌ای با رنگ‌های مختلف که بستری نرم و راحت را برای علاقه‌مندان به شنا و ورزش‌های آبی فراهم می‌کنند و در کنار آن از ساحل‌های صخره‌ای نیز بی‌نصیب نیست که نماد ستبری و سترگی این سرزمین است.مطمئن باشید که اگر آذر، دی یا بهمن‌ماه به هرمز سفر کنید آنقدر هوا بهاریست که دریا شما را به سمت خود می‌کشد و در هوایی منحصربه‌فرد می‌توانید خود را در میان امواج خلیج‌فارس آرامش بخشید.

 علاوه بر ساحل، گونه پرندگان و حیوانات دریایی پیرامون ساحل هرمز نیز جالب توجه است. پرندگان دریایی متنوع، دلفین‌ها، لاک‌پشت‌ها، جنگل‌های مانگرو یا حرا بخشی از این جذابیت‌هاست که در پیرامون دریا شکل گرفته است و برای کسانی که به این جنس از طبیعت علاقه‌مند هستند می‌تواند جذابیت داشته باشد.