تنگ رازیانه-ایلام

تنگ رازیانه یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی در استان ایلام در غرب ایران است. این تنگه درهٔ باریک و ژرفی است که در منطقه‌ای سرسبز واقع شده‌است. در درون این تنگه نیز رودی روان است.

محل این تنگه در ۵۰ کیلومتری جاده ایلام-بدره است.

۷۵ هکتار از اراضی تنگه رازیانه در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به عنوان اثر طبیعی-ملی معرفی شد و در همان سال این اثر در فهرست آثار طبیعی - ملی ایران قرار گرفت.

این ثبت آن را در طبقه دوم سازمان بین المللی  IUCN قرار داده‌است.

روستای چنارباشی در ۴۵ کیلومتری شهر ایلام در استان ایلام قرار دارد. دراین روستا حدود ۱۰۰ خانوار زندگی می‌کنند.  ثبت این مکان زیبا باعث شد، علاوه بر اینکه دانشمندان و پژوهشگران بتحقیق در این باره بپردازند که خود مکان مناسبی برای زیستگاه حیات وحش شد.

در کنار جاده ی ایلام به دره‌شهر بعد از روستای چنارباشی، تنگ رازیانه به طول دو متر امتداد یافته. مساحت تعیین شده اثر حدود ۳۰ هکتار به صورت طولی و مارپیچ به طول ۳ کیلومتر و عرض حداکثر ۵ متر در دامنه ارتفاعات کبیرکوه واقع شده است.

درون این دره ی ژرف و باریک که عرض بعضی نقاط آن به یک متر هم می رسد، آبی کم عمق و کم عرضی جریان دارد که آرامش و روانی آن در مقابل دیواره های بلند به ارتفاع ۱۵ تا ۳۰ متر با شکل ها و برش های طبیعی، تعامل اجزای طبیعت را به زیبایی نشان می دهد. آب داخل تنگه از سراب گرو سرچشمه گرفته و در فصل تابستان بسیار کم و در زمستان و بهار آبی جاری و مستمر است. اینجا، آب و خاک، در کنار هم نقشی بی بدیل را ایجاد کرده اند که انسان را به حیرت وا می دارد. 

پیمایش تنگ رازیانه

جنس دیواره های تنگ رازیانه، آهک با ترکیبات کربنات کلسیم است. بلندی دیوارها و همچنین آبی که در میان تنگ روان است، عبور و مرور داخل را مشکل می کند. بهتر است برفراز آن قدم بزنید و تنگ رازیانه را از بالا تماشا کنید. اما اگر توان بدنی و لباس و کفش مناسب (تجهیزات سنگ نوردی) داشته باشید، به دنیای درون تنگ رازیانه رفته و قدم در رود کم عرض و کم عمق بگذارید و از فضای بسیار دیدنی و جذاب آن لذت ببرید. هرچه جلوتر بروید، تاریک و تاریک تر می شود و شاید کمی دچار دلهره و ترس شوید، اما همه این ها بخشی از این سفر جذاب و دوست داشتنی است که همیشه از آن یاد خواهید کرد.

شکل گیری تنگ رازیانه

با دیدن منظره ی شگفت انگیر تنگ رازیانه برای انسان این سوال پیش می آید که چطور این منطقه به خود شکلی این چنین گرفته است؟

علت این پدیده ی زمین شناسی در ابتدا، زمین لرزه و گسیختگی روی لایه ی ضخیم آهک ( مربوط به دوره الیگومیوسن ) بوده که سبب به وجود آمدن درز و شکاف شده. سپس عواملی دیگر چون فرسایش، اختلاف ارتفاع و شیب تند بخش های پایینی و بالایی، وضعیت توپو گرافی خاص و عواملی چون بارش و پوشش گیاهی متنوع، همه باهم موجب شکل گیری تنگ رازیانه شده اند.

از طرفی دیگر عملکرد آب های زیرزمین و فعالیت های هیدرولوژی و ژئوهیدرولوژی درز و شکاف ها را عمیق تر کرده و در طول سالیان دراز اثری بدیع و کم نظیر را در این خطه از سرزمینمان به وجود آورده است.

بررسی های انجام شده بر رسوبات تحتانی - فوقانی تنگه، نشان داده که رسوبات منعلق به دوران سوم و چهارم زمین شناسی ( منوزوئیک_ آنتروپوزوئیک ) می باشد.

دلیل نام گذاری

رازیانه گیاهی معطر، با خواص دارویی بسیار است. رازیانه گل هایی زرد رنگ و خوشه ای دارد که به صورت وحشی و زراعی در ایران وجود دارد.

از آن جهت نام این تنگ را رازیانه گذاشتند که در پیرامون آن گیاه رازیانه بسیار دیده شده است.

گونه های جانوری و گیاهی تنگ رازیانه

روان بودن آب داخل تنگ و تنگی داخل آن موجب شده تا هیچ جانوری در داخل تنگ زندگی نکند. 

این تنگ  دارای دو اکوسیستم است:

ا ) اکوسیستم داخلی،  پوشیده از گیاهان نیمه آبزی

۲ ) اکوسیستم بیرونی، به خاطر نزدیکی به رشته کوه های کویر کوه مملو از انواع گونه های گیاهی می باشد.

تفاوت تنگ با تنگه

تنگ و تنگه با هم تفاوت دارند که گاهی اشتباه از آن استفاده می شود. تنگ به دره هایی باریک و عمیق با دیواره هایی قائم و پرشیب می گویند مانند تنگ واشی ؛ اما تنگه به باریکه ای میان دو دریا می گویند که آب دو دریا را بهم متصل می سازد مانند تنگه هرمز.

امکانات منطقه

شوربختانه هیچ نوع امکانات رفاهی در این منطقه وجود ندارد و باید تمام مایحتاج خود را از شهر تهیه کنید.

لوازم مورد نیاز سفر

در این سفر  باید کفش و لباس مناسب، هدلایت، دوربین، آب و غذا و لوازم شخصی همراه داشته باشید. در طول مسیر احتمال خیس شدن وجود دارد پس لباس اضافه همراه خود داشته باشید.

بهترین فصل سفر

این تنگ چون در جاده اصلی قرار دارد،  در تمام فصول قابل بازدید است.

بهار: فصل بهار به خاطر هوای معتدل و طبیعت سرسبز منطقه بهترین زمان برای سفر به تنگ رازیانه است. همچنین در فصل بهار می توان چادرهای عشایر منطقه را نیز ببینید.

تابستان:  در این فصل هوا گرم و آب داخل تنگه کم و کمی گل آلود است.

پاییز: پاییز هوا سرد شده و بارندگی های فصلی شروع می شود. به خاطر کوتاه شدن روز بازدید از تنگه باید در اوایل روز صورت بگیرد.

زمستان:  در زمستان این منطقه پوشیده از برف می شود و بازدید از آن سخت است و باید با تجهیزات و ماشین مناسب به سمت این منطقه رفت.

اقامت

اغلب گردشگران در برنامه سفر ایلام، به بازدید تنگ رازیانه می روند و اقامتشان را شهر ایلام می گذارند.

برخی از طبیعت گردان و سنگ نوردان، در اطراف دره چادر برپا می کنند و شب را در این منطقه سپری می کنند.

نزدیکترین هتل به تنگ رازیانه هتل پل دختر می باشد که می توانید برای اقامت این هتل را انتخاب کنید.

دسترسی 

تنگ رازیانه در ۵۷ کیلومتری شرق ایلام و در شهرستان بدره در دامنه ارتفاعات کبیرکوه ( حد فاصل رشته کوه های کبیرکوه و سیوان کوه ) در سه کیلومتری شرق روستای چنارباشی واقع شده است.

برای رسیدن به این اثر طبیعی و ملی باید به شهر ایلام و سپس به سمت شهرستان دره‌شهر بروید. پس از طی حدود ۴۵ کیلومتر و گذر از روستای چنارباشی به تنگ رازیانه می رسید.

به سه طریق می توان به این منطقه رفت:

ماشین شخصی: از شهر خود به ایلام و سپس به سمت دره شهر بروید و زمانی که تابلوی تنگ رازیانه و پس از آن قهوه خانه تنگ رازیانه را دیدید، ماشین را متوقف کنید.

اتوبوس: ایلام -پل دختر. از پل دختر به وسیله ماشین های محلی روانه تنگ رازیانه شوید. تنگه رازیانه در مسیر پل دختر به دره شهر واقع است.

هواپیما: تهران- ایلام. از ایلام نیز با ماشین های محلی و یا تاکسی مسیر را در پیش بگیرید. 

دغدغه ها

اثری طبیعی و ملی چون "تنگ رازیانه" که در در طبقه دوم سازمان بین المللی IUCN قرار دارد، باید از شرایط خوب و مراقبت و حفاظت ویژه ای برخوردار باشد؛ اما عدم وجود پاسگاه های محیط بانی د رمنطقه و کمبود نیروهای حفاظتی و استفاده نادرست از مراتع منطقه و عدم توجه به شرایط زیست محیطی و استفاده بیش از ظرفیت آن توسط افراد منطقه و از همه مهمتر عبور جاده ی اصلی ایلام به دره شهر از این منطقه، از مشکلات اساسی "تنگ رازیانه" می باشد که بی توجهی به آن سبب از بین رفتمن ین اثر ملی طبیعی ارزشمند می شود.